zkSync là gì? Mảnh ghép quan trọng của giải pháp L2 trên Ethereum

1. zkSync là gì?

Nửa đầu 2021, đã có rất nhiều dự án Zk-rollup ra đời trong đó có Mina, Aztec, Hermez. Đây cũng là thời điểm Vitalik nhắc đến Zk-rollup. Nửa năm sau, chủ đề này dần trở nên nổi bật hơn khi Polygon mua lại dự án Hermez với giá $250M, mua lại Mir với giá hơn $400M... Ngoài ra, BitDAO cũng đã mạnh tay tài trợ cho zkDAO $200M trong việc phát triển hệ sinh thái.

Vitalik từng đánh giá cao Zk-rollup hơn so với Optimistic Rollup về mặt phát triển dài hạn. Vậy công nghệ Zk-rollup của zkSync có gì đặc biệt?

zkSync là dự án L2 sử dụng công nghệ Zk-rollup nhằm giảm phí và rút ngắn quá trình giao dịch cũng như đem lại sự bảo mật trên Ethereum. zkSync được thành lập vào cuối năm 2019 bởi Matter Labs và có trụ sở tại Berlin.

2. Công nghệ

Ưu điểm:

Zk-rollup là một trong những giải pháp phát triển khả năng mở rộng trên mạng Ethereum bằng cách sử dụng công nghệ ZKP. Công nghệ Zk-rollup cho phép tổng hợp một số lượng các giao dịch và các khối Rollup và tạo ra các bằng chứng cho khối off-chain.
Từ các khối đó, những hợp đồng thông minh trên mạng Ethereum sẽ xác nhận các bằng chứng giao dịch (proof) mà không cần thực hiện lại các giao dịch. Việc này nhằm giảm phí gas bởi việc xác minh bằng chứng rẻ hơn so với việc thực hiện các tính toán và giao dịch.
Về mặt tương thích EVM thì zkSync được đánh giá cao hơn bởi zkSync sử dụng zkSync complier để đổi Solidity thành zkEVM. Trong khi đó, đối thủ của zkSync là Starkware lại sử dụng Warp để chuyển Solidity sang Cairo (một ngôn ngữ mới hoàn toàn).

Hạn chế:

zkSync sử dụng công nghệ nên gặp phải một số hạn chế liên quan đến phí trên Zk-rollup cao hơn các EVM sidechain. Do mỗi khối rollup cuối cùng đều phải đăng lên Ethereum, điều này liên kết phí của họ với phí Ethereum và khiến họ chỉ có thể mở rộng theo tỷ lệ nhất định (Zk-rollup tiết kiệm phí hơn vì họ chỉ đăng Proof)
Các ứng dụng của Zk-rollup hiện chỉ giới hạn trong các khoản thanh toán đơn giản và giao dịch.
Zk-rollup hiện tại không hỗ trợ khả năng tổng hợp, các ứng dụng Zk-rollup khác nhau không thể tương tác với nhau trong cùng một Layer 2.
Nếu bạn muốn phát triển Dapps trong Zk-rollup, dev cần viết tất cả logic hợp đồng thông minh của mình bằng một ngôn ngữ đặc biệt, điều đòi hỏi kiến thức chuyên môn cực kỳ cao trong lĩnh vực ZKP. Công nghệ của zkSync được đánh giá mang tính bảo mật cao nhưng không thân thiện với developer.

zkSync đang ứng dụng một số công nghệ dưới đây.

2.1. zkEVM là gì?

ZkEVM là máy chủ ảo có chức năng chạy EVM smart contracts tương thích với ZK proof, cho phép zkSync 2.0 khả năng tương thích EVM.

2.2. zkPorter là gì?

Nếu coi zkSync 2.0 là một yếu tố giúp Ethereum có thể tiến tới mass adoption thì zkPorter là động cơ thúc đẩy mang lại sức mạnh cho zkSync 2.0.

Trạng thái Layer 2 được chia thành 2 bên:

Zk-rollup với độ khả dụng của dữ liệu on-chain
zkPorter với độ khả dụng của dữ liệu off-chain

3. Chức năng của zkSync

Vận chuyển ERC-20 token với chi phí thấp
Cơ chế atomic swap
Các lệnh giới hạn (limit order)
Hỗ trợ NFT trên Layer-2; giúp xử lý vấn đề tắc nghẽn trên mạng lưới chính Ethereum.

4. Đặc điểm nổi bật của zkSync

Phí giao dịch thấp hơn 50 lần so với mạng lưới chính trên Ethereum
Thân thiện với smart contracts
Bảo vệ hơn 5 triệu giao dịch
Số liệu giao dịch có thể thực hiện mỗi giây lên đến 300 TPS

5. Hệ sinh thái

Xét về hệ sinh thái thì số lượng dự án được xây dựng cũng như kết nối đến zkSync khá lớn. Tuy nhiên, sẽ cần thêm thời gian để zkSync phát triển hệ sinh thái nhiều hơn bởi zkSync mới công bố mainnet vào ngày 16/02/2023.

Được Vitalik nhận định: “Bất cứ điều gì blockchain L1 làm được, Zk-rollup có thể làm tốt hơn”. Vậy dự án đã có những hướng đi như thế nào để thu hút nhiều người dùng hơn? Đó chính là:

Cho phép xây dựng ứng dụng tuỳ ý
Phi tập trung, bảo mật và chi phí thấp nhất

zkSync đang phát triển zkEVM để thu hút lượng lớn dev phát triển trên hệ sinh thái của họ.

6. zkSync 2.0 là gì?

Trên zkSync, nguồn tiền sẽ được lưu trữ trên smart contract ở mạng lưới chính (on-chain) trong khi việc tính toán và lưu trữ dữ liệu được thực hiện off-chain.

Với khối Rollup, một zero knowledge proof - bằng chứng không kiến thức chuyển đổi trạng thái (SNARK) được tạo ra và xác minh bởi hợp đồng chuỗi chính.

zkSync 2.0 sẽ giải quyết được 4 vấn đề trên Ethereum bao gồm:

Bảo mật (giống mainnet, không phụ thuộc vào bên thứ 3)
Phi tập trung
Khả năng mở rộng
Khả năng lập trình (Giao diện lập trình ứng dụng API Web3 tiêu chuẩn, tương thích EVM và Smart Contracts)

7. Tokenomics

Updating

8. Team

Alex Gluchowski (Co-Founder & CEO) là một kĩ sư phần mềm với kinh nghiệm 19 năm, ông đã làm CTO cho một vài công ty công nghệ, trong đó có một công ty chuyên về Ethereum R&D.

Alexandr Vlasov (R&D Head).

Updating…

9. Nhà đầu tư

Tính cho đến thời điểm hiện tại, dự án đã kêu gọi được $458M, với sự tham gia của nhiều sàn lớn và thế lực Defi, cụ thể:

Seed (09/2019): $2M từ 1kx, Dekrypt, Hashed, và Dragonfly Capital
Series A (03/2021): $6M từ Binance, Coinbase Ventures, Balancer, Aave, Curve,...
Series B (11/2021): $50M từ a16z, Blockchain.com, Crypto.com, Bybit, Consensys, OKEx, Covalent,...
Tháng 1/2022, Matter Labs đã được đầu tư $200M từ BitDAO để xây dựng hệ sinh thái zkSync.
Vào tháng 11/2022, zkSync công bố đã kêu gọi thành công thêm $200M trong vòng C được lead bởi Blockchain Capital và DragonFly.

10. Roadmap

Sự phát triển của zkSync được chia thành 4 giai đoạn:

Giai đoạn 1: mở rộng mạng lưới thanh toán

Giai đoạn 2: Tích hợp Smart Contract

Giai đoạn 3: Tập trung quyền riêng tư

Giai đoạn 4: Phi tập trung hoá mạng lưới

Nhìn chung, zkSync chưa cập nhật quá nhiều về lộ trình phát triển. Dưới đây là các dấu mốc mà dự án đã đi qua:

12/2019: zkSync v0.1 Testnet với Ethereum và chuyển token ERC20

06/2020: zkSync v1.0 live trên Ethereum

08/2020: zkSync v1.1 - Nâng cấp Zero Knowledge Proof, tăng TPS từ 300 lên 3000, cho phép thực hiện tính năng cơ bản không smart contract như gửi nhận, trả phí, đốt token

09/2020: Tích hợp thanh toán zkSync và Gitcoin

05/2021: Cho phép mint NFT và Swap token

06/2020: zkEVM Testnet

02/2022: zkSync 2.0 Public Testnet

11. Tổng kết

Zk-rollup gần đây đang có nhiều sự chú ý khi zkSync đã công bố mainet. Sự kiện này có thể sẽ là sự khởi đầu cho làn sóng tăng trưởng với các dự án liên quan đến công nghệ này trong thời gian tới. Tuy nhiên, hệ sinh thái của zkSync ở thời điểm hiện tại vẫn chưa được đánh giá cao về mặt đa dạng bởi chưa có quá nhiều dự án nổi bật. Đây cũng sẽ là cơ hội để mọi người có thể lựa chọn và tìm hiểu sâu hơn cũng như khai thác hệ sinh thái ngay từ giai đoạn đầu.

Disclaimer: Trên đây là những thông tin cơ bản về zkSync mà Bigcoin muốn cung cấp cho bạn, không phải lời khuyên đầu tư. Bigcoin sẽ tiếp tục cập nhật những thông tin mới nhất trên các kênh channel của mình.