Các khoản flash loan đã trở thành tiêu đề trong không gian tiền điện tử vì cả lý do tốt lẫn xấu. Mặc dù chúng đã được triển khai để khai thác nhiều giao thức DeFi dễ bị tấn công, nhưng chúng cũng đã giúp nhiều người dùng kiếm được lợi nhuận. Một số người đam mê thậm chí còn cho rằng chúng là một trong những công nghệ blockchain sáng tạo nhất.
Nhưng flash loan chính xác là gì? Bài viết này giải thích cách hoạt động của flash loan và phác thảo một số ứng dụng phổ biến nhất của chúng.
1. Flash loan là gì?
Flash loan là khoản vay không thế chấp mà không có giới hạn vay, trong đó người dùng vay tiền và trả lại trong cùng một giao dịch. Nếu người dùng không thể hoàn trả khoản vay trước khi giao dịch hoàn tất, smart contract sẽ hủy giao dịch và trả lại tiền cho người cho vay.
1.1 Tại sao các Flash loan tồn tại?
Để hiểu tại sao các Flash loan được tạo ra, hãy xem xét các hệ thống cho vay hiện có trong tài chính tập trung và phi tập trung.
1.1.1 Hệ thống cho vay tài chính tập trung (CeFi)
Khoản vay có bảo đảm yêu cầu người đi vay cung cấp một hình thức bảo đảm được gọi là tài sản thế chấp cho người cho vay để hoàn trả khoản vay. Tài sản thế chấp thường áp dụng cho những khoản tiền lớn và giúp người cho vay thu hồi khoản lỗ của họ bằng cách bán tài sản nếu người vay không thể trả khoản vay.
Ví dụ: Nếu bạn đang thế chấp, ngôi nhà của bạn sẽ trở thành tài sản thế chấp và người cho vay sẽ bán nó để trang trải khoản thế chấp nếu bạn vỡ nợ.
Mặt khác, khoản vay không có bảo đảm là khoản vay mà người đi vay không phải cung cấp tài sản thế chấp để vay tiền. Nếu người vay vỡ nợ, người cho vay sẽ bán tài sản thế chấp để lấy lại tiền cho vay.
Quy trình cho vay tập trung
Trong cả hai trường hợp, người vay phải trả lãi. Và trong cả hai trường hợp, nếu người đi vay vỡ nợ, cơ quan cho vay phải chịu gánh nặng thiệt hại.
1.1.2 Hệ thống cho vay tài chính phi tập trung (DeFi)
Các hệ thống cho vay DeFi hoạt động khác với các hệ thống tập trung truyền thống của chúng. Họ tập hợp vốn từ những người gửi tiền vào một “nhóm thanh khoản” để cung cấp các khoản vay thế chấp cho người đi vay.
Hầu hết các khoản vay này đều được thế chấp quá mức, có nghĩa là người vay phải cung cấp tài sản thế chấp bằng tiền điện tử có giá trị cao hơn tài sản đã vay. Điều này là để tính đến sự biến động của giá tiền điện tử và đảm bảo rằng tài sản không bị thế chấp dưới mức.
Cho vay phi tập trung
Nói cách khác, nếu giá trị của tài sản thế chấp không còn có thể trả nợ, nền tảng sẽ bán tài sản thế chấp với giá chiết khấu để trả một phần khoản vay. Quá trình này được gọi là thanh lý.
1.2 Flash loan giải quyết các hạn chế của cho vay CeFi và DeFi
Các khoản vay CeFi và DeFi cũng có một số nhược điểm mà các khoản vay flash giải quyết được.
Trong hệ thống cho vay CeFi truyền thống, bạn phải đợi hàng tháng để khoản vay của mình được phê duyệt. Nhưng nhờ có smart contract xử lý và phê duyệt ngay lập tức.
Ngoài ra, nếu người đi vay vỡ nợ, trách nhiệm về khoản nợ thuộc về các cơ quan cho vay. Tuy nhiên, nếu người vay không trả được Flash loan, smart contract sẽ hủy giao dịch và trả lại tiền cho người cho vay.
Đối với cho vay DeFi, người dùng phải cung cấp tài sản thế chấp để nhận khoản vay tiền điện tử. Mặt khác, các Flash loan không được thế chấp, giúp cho việc cho vay trở nên dễ tiếp cận hơn và mang đến cho mọi người cơ hội kiếm tiền.
2. Flash loan hoạt động như thế nào?
Có hai thực thể chính trong một Flash loan: người cho vay và người đi vay.
Để tương tác với người cho vay flash loan, người vay phải phát triển một smart contract gồm ba phần:
- Vay các khoản vay từ những người cho vay flash ( Aave , dYdX và Uniswap )
- Tương tác với các smart contract cho các hoạt động khác
- Trả lại các khoản vay
Toàn bộ quy trình làm việc bao gồm năm bước:
1. Chuyển khoản vay: Nhà cung cấp khoản vay chớp nhoáng chuyển tài sản được yêu cầu cho người vay.
2. Invoke: Người dùng gọi các hoạt động được thiết kế trước.
3. Vận hành chạy: Người dùng tương tác với các hợp đồng thông minh khác nhau để thực hiện các hoạt động (chênh lệch giá, thanh lý, v.v.) với tài sản vay mượn.
4. Trả nợ: Khi các hoạt động hoàn tất, người dùng sẽ trả lại tài sản cho nhà cung cấp khoản vay nhanh có hoặc không có tài sản đã mượn.
5. Kiểm tra trạng thái: Cuối cùng, các nhà cung cấp khoản vay nhanh sẽ kiểm tra số dư của họ. Nếu người dùng đã gửi không đủ tiền, các nhà cung cấp sẽ đảo ngược giao dịch ngay lập tức.
3. Cách sử dụng phổ biến nhất của các khoản vay flash
Các khoản vay chớp nhoáng có rất nhiều ứng dụng khác nhau, từ trả hết nợ cho đến kiếm lợi nhuận từ giao dịch. Ở đây, chúng tôi thảo luận về ba trường hợp sử dụng phổ biến nhất.
3.1. Arbitrage
Arbitrage (Kinh doanh chênh lệch giá) là chiến lược tận dụng chênh lệch giá cho cùng một tài sản ở các thị trường tiền tệ khác nhau để kiếm lợi nhuận.
Người mua và người giao dịch có thể mua tiền điện tử ở mức giá thấp và chạy nó qua các sàn giao dịch khác nhau để thu được nhiều tiền điện tử hơn một chút so với trước đây. Mặc dù cách khai thác giá này nghe có vẻ tai hại, nhưng nó góp phần mang lại hiệu quả cho thị trường.
Khi nhiều nhà giao dịch tiền điện tử tìm cách khai thác cùng một mức chênh lệch giá, giá của các tài sản này trên các sàn giao dịch khác nhau sẽ hội tụ, dẫn đến sự đồng nhất của thị trường tiền điện tử.
Nếu bạn mới bắt đầu kinh doanh chênh lệch giá tiền điện tử, có thể bạn không có đủ tài sản để kiếm được lợi nhuận đáng kể.
Nhưng các flash loan cho bạn khả năng vay bao nhiêu tùy thích, vì vậy bạn có thể kiếm được lợi nhuận kha khá nếu tìm được tài sản có chênh lệch giá đáng kể. Đây là một giao dịch từ Etherscan cho thấy cách bạn có thể sử dụng khoản vay nhanh để kiếm lợi nhuận từ chênh lệch giá:
*Một giao dịch chênh lệch giá tiền điện tử mang lại lợi nhuận 16.000 đô* Đầu tiên, người dùng đã vay 2.048.000 USDC bằng khoản vay nhanh của dYdX. Sau đó, họ đổi số tiền lấy 2.028.367 DAI trên pool Curve y.
Tiếp theo, họ sử dụng 2.028.367 DAI để mua 2.064.182 USDC trên nhóm SUSD của Curve, sau đó họ trả lại khoản vay nhanh và giữ lại khoản chênh lệch trị giá 16.182 USD.
3.2. Wash trading
Giống như bất kỳ công nghệ tài chính nào khác, các flash loan cũng có thể được sử dụng để lừa đảo người dùng. Wash trading là một trong những trường hợp sử dụng như vậy.
Wash trading là quá trình sử dụng một nhóm giao dịch để tạo ảo giác về khối lượng giao dịch cao hơn. Nó đánh lừa các nhà đầu tư và những người dùng khác nghĩ rằng một loại tiền điện tử hoặc NFT có nhu cầu cao trong khi thực tế không phải vậy.
Một số quốc gia như Hoa Kỳ đã cấm thực hành wash trading, nhưng thực tế này đã chứng kiến sự hồi sinh trên thị trường tiền điện tử do thiếu các tổ chức và quy định tập trung.
Giờ đây, với sự ra đời của các flash loan, wash trading đã trở nên tràn lan hơn khi các nhà giao dịch có thể nắm giữ một lượng lớn tiền điện tử để thao túng thị trường.
Đây là một giao dịch từ Etherscan sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về wash trad
Đầu tiên, người dùng mượn 0,01 Wrapped Ether (WETH) từ dYdX. Sau đó, họ trao đổi nó trên Uniswap để lấy ~122,189 LOOM, được chuyển đổi lại thành ~0,0099 WETH.
Sau bước này, người dùng trả lại khoản vay flash loan cho dYdX. Điều khác biệt giữa giao dịch này với kinh doanh chênh lệch giá hoặc các loại giao dịch hợp pháp khác là có một khoản lỗ trong khi hoán đổi token.
Điều này cho thấy rằng mục đích chính của người dùng là tăng khối lượng giao dịch chứ không phải kiếm lợi nhuận từ giao dịch, biến nó thành một giao dịch bất hợp pháp chỉ được thực hiện để thao túng thị trường và tạo ra nhu cầu giả tạo đối với tài sản.
3.3. Đóng vị thế nợ thế chấp
Collateralized Debt Position (CDP) chỉ đơn giản là một khoản vay tiền điện tử được hỗ trợ bởi các tài sản được thế chấp. Sau khi người dùng vay tiền, nền tảng sẽ khóa tài sản thế chấp cho đến khi khoản vay được hoàn trả.
Trong khoảng thời gian này, nếu đồng tiền của khoản vay giảm giá trị so với đồng tiền của tài sản thế chấp, thì người dùng không thể hoàn trả khoản vay.
Các khoản flash loan cho phép bạn hoàn trả khoản vay và giải phóng tài sản thế chấp để bạn có thể sử dụng nó cho các mục đích khác. Đây là một giao dịch giải thích khái niệm tốt hơn:
Đầu tiên, người dùng nhận một khoản flash loan tương đương với khoản nợ (~262,17 DAI.) từ Aave. Tiếp theo, họ hoàn trả khoản vay trên Maker và nền tảng giải phóng tài sản thế chấp của họ (2,09 WETH).
Sau đó, họ chuyển đến quỹ dự trữ Kyber để chuyển WETH của họ thành DAI và chuyển số tiền thặng dư (~2 DAI) sang Uniswap cho các mục đích khác. Cuối cùng, người dùng trả lại khoản vay cho Aave, công ty này đốt một phần token của mình với giá 0,07 DAI để tăng giá trị của token đang lưu hành.
4. Bạn có thể kiếm tiền với flash loan?
Khi một khoản nợ trở thành tài sản thế chấp dưới mức, một nhóm người dùng được gọi là người thanh lý sẽ kích hoạt sự kiện thanh lý để mua tài sản được thế chấp dưới mức với giá chiết khấu.
Với các flash loan, bất kỳ ai cũng có thể trở thành người thanh lý và thu lợi nhuận từ các tài sản chiết khấu. Ví dụ: hãy xem giao dịch này:
Đầu tiên, người dùng vay 12.940 DAI từ dYdX và đổi lấy 13.046 USDT. USDT này sau đó được sử dụng để mua tài sản thế chấp với giá chiết khấu trên Compound.
Sau khi trao đổi tài sản họ đã mua, người thanh lý nhận được 13.450 DAI. Và sau khi họ trả lại khoản vay chớp nhoáng, 510 DAI vẫn là lợi nhuận, lớn hơn phí gas (~$172).
5. Các cuộc tấn công flash loan là gì?
Mặc dù các flash loan DeFi đã trở nên phổ biến và có tính thanh khoản cao, nhưng chúng vẫn chưa hoàn hảo. Khoảng 500 triệu đô tài sản đã bị cướp khỏi các nền tảng DeFi từ năm 2020 đến năm 2021. Và một trong những cuộc tấn công phổ biến nhất khiến hàng triệu đô bị xóa sổ khỏi các giao thức được thực hiện bằng cách sử dụng các khoản vay nhanh.
Oracles là dịch vụ của bên thứ ba cho phép các smart contract lấy dữ liệu từ bên ngoài hệ sinh thái của họ. Trong hầu hết các trường hợp, dữ liệu này là giá theo thời gian thực của tài sản.
Thao túng Oracle là hành vi thao túng dữ liệu giá tài sản trong các Oracle này để mua hoặc bán cao hơn hoặc thấp hơn giá thị trường hợp lý trên nền tảng.
Đây là cách cuộc tấn công này được thực hiện bằng cách sử dụng khoản vay chớp nhoáng:
- Borrow một lượng lớn token A từ nhà cung cấp dịch vụ cho vay flash
- Sử dụng DEX để giao dịch token A lấy token B (điều này làm giảm giá token A và tăng giá token B trên DEX)
- Sử dụng token B đã mua làm tài sản thế chấp trên giao thức DeFi chỉ dựa vào DEX (đã đề cập ở trên) làm nguồn cấp giá và sử dụng giá gian lận để vay số lượng token A lớn hơn.
- Kiếm lợi nhuận từ nguồn cấp dữ liệu giá bị thao túng của giao thức bằng cách sử dụng một phần token A đã vay để hoàn trả đầy đủ flash loan ban đầu và giữ lại các token còn lại.
- Giá trị của token A và B trên DEX sẽ được phân xử trở lại giá thị trường thực. Nhưng giao thức DeFi bị bỏ lại với vị thế không được thế chấp (nợ có giá trị hơn tài sản thế chấp), điều này gây hại trực tiếp cho những người dùng khác, chẳng hạn như các nhà cung cấp nhóm thanh khoản.
Ví dụ: Vào tháng 5 năm 2020, giao thức Binance Smart Chain Pancake Bunny đã mất hơn 7 triệu token BUNN và 114.000 BNB trong một cuộc tấn công cho flash loan.
Hậu quả của cuộc tấn công là BUNNY đã giảm mạnh 96% và nền tảng này phải chịu khoản lỗ hơn 200 triệu USD.
6. Một số lưu ý bạn có thể tự bảo vệ mình khỏi các cuộc tấn công cho Flash Loan?
Các giao thức sử dụng các dự đoán giá tập trung on-chain, chẳng hạn như một DEX duy nhất, dễ bị tấn công bằng cách sử dụng các lỗ hổng flash loan.
Khi một trao đổi trực tuyến duy nhất được sử dụng làm nguồn cấp giá, dữ liệu của tài sản là vô cùng hạn chế vì nó chỉ phản ánh điều kiện thị trường của một trao đổi đó.
Tuy nhiên, một nhà tiên tri như Chainlink được cung cấp bởi một mạng lưới các nhà tiên tri phi tập trung, vì vậy, mặc dù kẻ tấn công có thể thực hiện một giao dịch flash loan duy nhất, nhưng nó vẫn không ảnh hưởng đến nguồn cấp giá khi sàn giao dịch lấy dữ liệu về giá từ nhiều nguồn.
7. Tổng kết
Flash Loan đã gây bão trong thế giới tài chính phi tập trung khi chúng cho phép người dùng vay ngay lập tức tài sản không giới hạn mà không cần thế chấp.
Tuy nhiên, chúng là con dao hai lưỡi và có thể gây ra những hậu quả bất lợi đối với hệ sinh thái tiền điện tử tùy thuộc vào mục đích sử dụng của chúng.
Nhiều người đam mê tiền điện tử hiện đang sử dụng flash loan để kiếm lợi nhuận và tự bảo vệ mình trước rủi ro thanh lý. Nhưng các bên độc hại cũng đang sử dụng chúng để thiết kế các cuộc tấn công vào các smart contract và rút tiền của chúng.
Tuy nhiên, nguy cơ của những cuộc tấn công này có thể giảm đi trong tương lai nếu các nền tảng DeFi dành nhiều tài nguyên hơn cho việc kiểm tra mã của họ.
Cũng cần nhớ rằng flash loan còn tương đối mới đối với không gian DeFi, vì vậy khả năng đổi mới là vô tận.
